بررسی وضع موجود نظام شهری و پیشنهاد ساختار بهینه نظام شهری استان مازندران

تنظیم رابطه بین انسان، فضا و فعالیت های انسان در فضا به منظور بهره برداری درخور و پایدار از جمیع امکانات انساتی و فضایی سرزمین در جهت بهبود وضعیت مادی و معنوی اجتماع، مهم ترین دغدغه برنامه ریزان و سیاستگذاران در دهه اخیر بوده است. تنوع فرآیندهای تأثیرگذار بر تکوین فضا سبب تنوع در ساختار فضایی شهرها می شود که بازتاب آن در ساخت کالبدی محل ها و نواحی تجلی می یابد. به گونه ای که در کشورهای جهان سوم و به ویژه ایران تحت تاثیر همزمان نیروهای اکولوژیکی، اجتماعی و اقتصادی خاصی در چهارچوب نظام اجتماعی اقتصادی کنونی و گذشته، اشکال مختلف در فضای جغرافیایی کشور نمایان می گردد. در این مطالعه در راستای اهداف مورد نظر، براساس تحلیل کمی و کیفی، چگونگی تأثیرگذاری فرآیندهای مختلف بر سازمان یابی فضایی حاکم بر نظام شهری استان مازندران و عوامل موثر بر این روند مورد بررسی قرار گرفته و ضمن تحلیل نظام شهری منطقه، چهارچوبی نیز برای تبیین نظام کارآمد شهری آتی منطقه با اتکاء بر قابلیت ها و توانمندیهای محیطی ارائه گردیده است. روش مورد استفاده،به صورت روشهای توصیفی و تحلیلی، توأمان می باشد. در ابتدا از تئوریها و دیدگاه های تحلیل نظام شهری برپایه رویکردهای مطالعه اسنادی و منابع کتابخانه ای استفاده شده و سپس به شناسایی ویژگیهای منطقه مورد مطالعه پرداخته می شود. در بخش کاربردی تحقیق، به منظور نحوه تأثیر ساختار شهرها بر سطح توسعه منطقه مورد مطالعه از مدل های رایج ومنتخب همچون آمار استنباطی و تحلیلی از جمله تحلیل عاملی و مدل رتبه – اندازه، استفاده شده و به کمک نرم افزارهایی مانند arcgis,excel , spss به تجزیه و تحلیل نظام شهری منطقه استان مازندران پرداخته شده است و در نهایت در قالب نمودارها، جداول و نقشه های متعدد تنظیم گردیده و تدوین نهایی تحقیق انجام می شود. نتایج این پژوهش بیانگر آن است که شبکه ی شهری استان دارای توزیع منطقی جمعیت شهری در پهنه ی جغرافیایی استان نیست البته در منطقه پدیده نخست شهری نیز وجود نداشته، بلکه الگوی خوشه ای از چند شهر برتر نظام سلسله مراتب شهری را نشان می دهد. در پایان نیز جهت برنامه ریزی بهینه نظام شهری استان، با استفاده از نتایج مدلها، پیشنهاداتی ارائه شده است. واژگان کلیدی: نظام شهری، توازن منطقه ای، اندازه شهر، ماهیت نظام های شهری و منطقه ای، سیستم های شهری.